Labyrinth

της Σοφίας Πίντζου

Παραδείγματος χάρη, μια παραγωγική μέρα.

Σόλο ΙΙ – Σοφία Πίντζου

Περιγραφή – εννοιολογικός προσδιορισμός – καλλιτεχνική έκφραση

Στην παρούσα χορευτική περφόρμανς βυθομετρείται η ‘ρυθμιζόμενη σύγχυση’ του Λαβύρινθου, σχεδιάζεται μια τάξη εν συγχύση, που επικρατεί ολόγυρά μας και που μόνο το άτομο με την θέλησή του τολμά να διαβεί. Το άτομο δρα ενάντια στην αντίξοη τάξη και έτσι δεν ανακαλύπτει μόνο το «δρόμο προς το κέντρο των πραγμάτων» μα πολύ περισσότερο ανακαλύπτει την παλλινόστηση από τα έξω προς το κέντρο του ίδιου του εαυτού του και πάλι προς τα έξω.

Οι Λαβύρινθοι παριστάνουν ισχυρά σύμβολα σε πολλούς πολιτισμούς εδώ και χιλιάδες χρόνια. Διάφοροι σχηματισμοί που παραπέμπουν στον Λαβύρινθο και στην αξία που αυτός πρεσβεύει βρίσκοντα σε διάσπαρτες περιοχές του πλανήτη όπως στη Βραζιλία, στην Αριζόνα, στην Ισλανδία, στην ήπειρο της Αφρικής, στην Ινδία, στη Σουμάτρα κλπ, αλλά και σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Οι παλαιότερες αναφορές χρονολογούνται 4000 χρόνια πριν.

Καθοριστικής σημασίας για το δυτικό φαντασιακό υπήρξε σίγουρα ο μύθος του Μινώταυρου και ο Λαβύρινθος της Κνωσσού, του οποίου την κατασκευή διέταξε ο βασιλιάς Μίνωας.

Όχι μόνο έδωσε φτερά στη φαντασία των ανθρώπων τους επόμενους αιώνες, από την αρχαιότητα μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους, έθεσε δε και τα θεμέλια για μια σειρά ερμηνειών γεμάτες συμβολισμούς στη χριστιανική παράδοση, φτάνοντας μέχρι την ψυχαναλυτική ερμηνευτική του σύγχρονου μοντερνισμού.

Αν και διαφαίνεται ήδη από την πρώιμη αρχαιότητα ο βασικός άξονας μεταξύ του αρσενικού και του θηλυκού στοιχείου με την εν μέρη εχθρική και εν μέρη συνεργειακή διάσταση που παίρνουν τα δύο αυτά συστατικά στο μύθο, ο Χριστιανισμός, και ειδικότερα ο Χριστιανισμός του Μεσαίωνα, είναι αυτός που ενστερνίζεται τον Λαβύρινθο ως τη μόνη και αληθέστερη οδό προς την χριστιανική λύτρωση. Μία οδός γεμάτη παραστρατήματα και σύγχυση, που, όμως, παρ’όλες τις δυσχέρειες ακολουθεί μια κρυμμένη τάξη, μέσα στην οποία βρίσκεται πάντα μια είσοδος/αρχή και ένα κέντρο.

Ακόμα ένα στοιχείο που αξίζει την προσοχή μας είναι το γεγονός ότι η διάβαση του Λαβύρινθου δεν συνίσταται μόνο στη θέληση του ατόμου να ξεπεράσει άγνωστα μέχρι τότε εμπόδια, πλάνες και κινδύνους που θα του παρουσιαστούν μέσα στο Λαβύρινθο. Συνίσταται και στην αναγκαιότητα της παλλινόστησης αφού φτάσει κανείς στο κέντρο. Από αυτήν την προοπτική, λοιπόν, πρόκειται για μια μοναδική κίνηση του εκκρεμούς όπου το βαρίδιο αφήνει την αφετερία, φτάνει στο άλλο άκρο για να γυρίσει εν συνεχεία πάλι στην αφετερία του.

Μόνο που στην (ανθρώπινη) πραγματικότητα που δεν υπόκειται μονάχα στους νόμους της φυσικής αλλά διέπεται και από άλλες νομοτέλειες, ο άνθρωπος-εκκρεμές άπαξ και φτάσει στο κέντρο του Λαβύρινθου, γυρνώντας θα έχει πια μετουσιωθεί οριστικά μέσα από το ταξίδι αυτό.

Στην επιστήμη και ειδικότερα στην φυσιολογία του ανθρώπου ονομάζεται Λαβύρινθος εκείνο το εσωτερικό μέρος του αυτιού που ρυθμίζει την ισορροπία του ανθρώπου. Για να μπορέσει δηλαδή ο άνθρωπος να σταθεί όρθιος στα πόδια του διαφοροποιούμενος έτσι από όλα τα άλλα ζώα, πρέπει τρόπον τινά να αφουγκραστεί τον εσωτερικό του κόσμο.  Μια εσωτερική πυξίδα τον κάνει να σηκώσει ανάστημα και τον κρατάει με το κεφάλι ψηλά, εμποδίζοντάς τον να σκοντάφτει.

Τούτη την αίσθηση της ισορροπίας, αυτήν την πυξίδα, που βοηθάει τον άνθρωπο στις περιηγήσεις του, καλείται να αναπαραστήσει και να ανακαλέσει/εξερευνήσει η παρούσα χορευτική περφόρμανς.

Ο διττός ρόλος του Λαβύρινθου ως συμβόλου της θηλυκής και αρσενικής αρχής διαμόρφωσης και αναγνώρισης της πραγματικότητας είναι στη βάση ενός ακόμα ζητήματος: Ο Δαίδαλος (πρότυπο ανδρικής επινοητικότητας) επιβοηθήθηκε από την Πασηφάη (θεότητα της Σελήνης) στην κατασκευή του Λαβύρινθου. Ο Θησέας δε δεν θα είχε βρει ποτέ τον δρόμο του γυρισμού προς το φως χωρίς την βοήθεια της Αριάδνης και του Μίτου της.

Ο κατασκευαστικός νους του Δαίδαλου μένει ‘άγονος’ χωρίς τη συνδρομή του θηλυκού αντίποδά του, όπως μάταιο θα έμενε και το θάρρος του Θησέα χωρίς τη συνεισφορά της Αριάδνης.

Η υποταγή του οργανωμένα-ανοργάνωτου στην ανθρώπινη βούληση, στην επιδίωξη να συλλάβει τον κόσμο και στην γνώση για αυτόν θεμελιώνεται από την σύμπραξη δύο συμπληρωματικών δυνάμεων μέσα στο άτομο, οι οποίες πηγάζουν από το μέγα υποσυνείδητο της λαβυρίνθιας ψυχής μας και της καταμέτρησής της.

Γι’αυτόν τον λόγο είναι φυσικό επακόλουθο η χορογραφία και η κατάταξη της περφόρμανς να συμπεριλαμβάνει δύο χορεύτριες, οι οποίες θα ερμηνεύουν τις δύο πλευρές μιας και μοναδικής οντότητας.

Σόλο ΙΙ δεν σημαίνει συνεπώς τίποτα άλλο από ένα σόλο που εκτελείται από δύο ξεχωριστές χορεύτριες. Εντούτοις διερευνά η κάθε μια τον δικό της Λαβύρινθο σε διαφορετικές κατευθύνσεις: η μια ερχόμενη, η άλλη φεύγοντας. Και οι δυο κινούμενες σε μια αυστηρώς εκ των έσω κατευθυνόμενη κινησιολογική φόρμα του σώματος, δίχως την παραμικρή ένδειξη έξωθεν επιρροών.

Η χορογραφία συντονίζει τα σώματα και τον χώρο γύρω από ζητήματα που αφενός επιδεικνύουν την βούληση του υποκειμένου να διαβεί τον Λαβύρινθό του, αφετέρου πραγματεύονται τις αντιξοότητες αυτού του οδοιπορικού, το δύσβατο και αδιαπέραστο του εγχειρήματος αυτού: Για να φτάσω στο κέντρο μου/στον πυρήνα μου έχω ανάγκη από μια μορφή αυτισμού η οποία, όμως, καθίσταται επικίνδυνη αν απολέσω το Μίτο της Αριάδνης, που θα μου επιτρέψει να παλλινοστήσω από το κέντρο μου προς τον έξω κόσμο.

Οι δύο χορευτικές φιγούρες συναντιούνται στη μέση της διαδρομής τους παρά την παράλληλη και ενίοτε αντιθετική τους πορεία, αφού η μία εκδράμει από έξω προς τα μέσα και η άλλη από τον πυρήνα προς τα έξω. Μία μαγική στιγμή αναγνώρισης που παρέρχεται φευγαλέα σε αυτήν την μεγάλη κίνηση του εκκρεμούς. Ο Λαβύρινθος θα τις καταπιεί κα πάλι ωθώντας τες –την μία προς τα μέσα την άλλη προς τα έξω- στις δαιδαλώδεις διαδρομές τους.

Παρόλο τον φευγαλέο χαρακτήρα αυτής της συνάντησης-αναγνώρισης των δύο φιγούρων, οι δυνάμεις της περφόρμανς, διέπονται από σημεία γνωστικής αφύπνισης: Η πορεία μέσα από τον Λαβύρινθο δρα ταυτοποιητικά επί του ατόμου το οποίο είναι πλέον σε θέση να συναντήσει και να συγκρουστεί με τον ίδιο του τον εαυτό, το αλλότριο είναι του: Σόλο ΙΙ.

Ζώντας σε μια ξένη χώρα και προσπαθώντας να αποκτήσω μια νέα καλλιτεχνική πατρίδα παλλινδρομώ μεταξύ των (μυθολογικών) ριζών μου ως Ελληνίδα και του σήμερα στο εξωτερικό. Αυτή η προσωπική παλλινδρόμηση βρίσκεται και στην αναζήτηση της ταυτότητας, νέων σημείον αναφοράς και την εκ νέου τοποθέτηση του ατόμου στο συγκρουσιακό πεδίο της σημερινής πραγματικότητας.

Στην παρούσα φάση, όπου πολιτική σημαίνει ταυτόχρονα και πολιτική στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, η ενδοσκόπηση του ατόμου με στόχο τον διακριτό εντοπισμό ενός σημείου αναφοράς της ύπαρξής του φαντάζει επιτακτική.

Υπό το πρίσμα των γεγονότων σε όλον τον κόσμο όπως και ειδικότερα στην Ελλάδα θα μου ήταν αδύνατο να αποκλείσω τiς πολιτικές προεκτάσεις των θεμάτων που καλείται να προβάλλει η περφόρμανς. Το άτομο, αλλωστε, δεν παραμένει ποτέ πραγματικά μόνο μέσα στον Λαβύρινθό του. Έτσι και εδώ: Σόλο ΙΙ

Αριστοτέλης Χαϊτίδης